Współczesne wyzwania, takie jak zmiany klimatyczne, konflikty zbrojne i szybki rozwój urbanizacji, stawiają przed nami konieczność pilnej ochrony cennego europejskiego dziedzictwa kulturowego. Na szczęście, technologia oferuje nam narzędzia, które mogą okazać się kluczowe w ratowaniu i zachowywaniu unikatowych zabytków na naszym kontynencie.
Cyfryzacja naszego dziedzictwa kulturowego staje się coraz istotniejsza, umożliwiając stworzenie wirtualnych replik i trójwymiarowych modeli zagrożonych obiektów. Dzięki nowoczesnym technologiom, takim jak skanowanie laserowe czy fotogrametria, możemy uwiecznić wygląd i strukturę historycznych budowli, zanim zostaną one nieodwracalnie zniszczone.
Rola technologii w ochronie zabytków
Technologie cyfrowe odgrywają kluczową rolę w ochronie i zachowaniu europejskiego dziedzictwa kulturowego. Digitalizacja zabytków poprzez skaning laserowy, fotogrametrię czy wykorzystanie dronów pozwala na tworzenie precyzyjnych, trójwymiarowych modeli, stanowiących cenne źródło informacji dla naukowców, konserwatorów i turystów. Technologie 3D w ochronie kultury, takie jak chmury punktów oraz aplikacje do cyfrowego archiwizowania, umożliwiają kompleksową dokumentację i analizę obiektów zabytkowych.
Sztuczna inteligencja usprawnia proces digitalizacji, automatyzując analizę danych i tworzenie modeli 3D. Wirtualna i rozszerzona rzeczywistość z kolei otwierają nowe możliwości w muzealnictwie, pozwalając na wirtualne zwiedzanie historycznych miejsc oraz ożywienie zabytków za pomocą wirtualnych obrazów. Technologie te skutecznie chronią dziedzictwo kulturowe przed zniszczeniem, jednocześnie zwiększając dostęp do niego.
Komisja Europejska kładzie duży nacisk na digitalizację w ramach programu „Horyzont Europa”, inwestując w rozwój nowoczesnych narzędzi cyfrowych wspierających ochronę i udostępnianie zasobów kulturowych. Technologie cyfrowe stanowią zatem kluczowy element w zachowaniu i popularyzacji europejskiego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń.
Przykłady europejskich projektów digitalizacyjnych
Europeana, europejska biblioteka cyfrowa, odgrywa kluczową rolę we wspieraniu sektora dziedzictwa kulturowego w transformacji cyfrowej. Platforma ta oferuje bezpłatny dostęp do cyfrowych wersji dzieł sztuki, książek, muzyki i innych form kulturowego dziedzictwa Europy. Dzięki Europeanie użytkownicy mogą odkrywać i czerpać inspirację z tego bogatego cyfrowego archiwum.
Innym przykładem innowacyjnego projektu digitalizacyjnego jest CEMEC, który wykorzystuje najnowocześniejsze technologie do tworzenia połączonych wystaw na temat wczesnego średniowiecza w Europie. Projekt ten prezentuje wysokiej jakości modele 3D i cyfrowe aplikacje, pozwalając zwiedzającym na interaktywne poznawanie tego ważnego okresu historycznego.
EUdigiTAC to z kolei otwarta platforma, która umożliwia rzemieślnikom prezentację metod pracy i inspirowanie młodych ludzi do podejmowania działań w tych tradycyjnych zawodach. Tego typu projekty cyfrowe odgrywają kluczową rolę w promowaniu europejskiego skanowania historycznych miejsc i zachowywaniu dziedzictwa rzemieślniczego.
Projekt Arches opracowuje innowacyjne rozwiązania technologiczne, które zwiększają dostęp do dóbr kultury dla osób z niepełnosprawnościami. Dzięki takim cyfrowym inicjatywom, dziedzictwo kulturowe Europy staje się coraz bardziej inkluzywne i dostępne dla wszystkich.
Te przykłady europejskich projektów digitalizacyjnych pokazują, jak technologia może skutecznie ratować i upowszechniać nasze wspólne dziedzictwo kulturowe. Poprzez wykorzystanie najnowszych narzędzi cyfrowych, instytucje kultury mogą dotrzeć do szerszej publiczności i zapewnić bezpłatny, otwarty dostęp do bezcennych zasobów.
Jak VR i AR wspierają muzealnictwo
Technologie rzeczywistości wirtualnej (VR) i rozszerzonej (AR) otwierają nowe możliwości w sektorze muzealnym. Wirtualne muzea oferują odwiedzającym możliwość oglądania dzieł sztuki w ich historycznym kontekście oraz doświadczania obiektów lub miejsc niedostępnych dla publiczności. Cyfryzacja zbiorów pozwala na zdalny dostęp do kolekcji, umożliwiając osobom z różnych części świata studiowanie eksponatów.
Technologie takie jak dane, sztuczna inteligencja, 3D i XR przywracają do życia obiekty dziedzictwa kulturowego. Narzędzia cyfrowe pozwalają badaczom i muzealnikom na dokładniejsze analizowanie danych o obiektach, otwierając nowe możliwości badawcze. Digitalizacja zbiorów zmniejsza też fizyczny kontakt z delikatnymi artefaktami, przyczyniając się do zwiększonej ochrony i konserwacji.
Rozszerzona rzeczywistość (AR) umożliwia nakładanie informacji na rzeczywiste obiekty, co wspiera zrozumienie kontekstu historycznego czy technologicznego eksponatów. Wirtualna rzeczywistość (VR) z kolei przenosi zwiedzających do odległych miejsc lub czasów, np. starożytnych miast czy średniowiecznych zamków. Muzea coraz częściej korzystają z technologii multimedialnych do celów edukacyjnych, oferując interaktywne narzędzia, takie jak animacje, quizy, filmy dokumentalne czy aplikacje mobilne.
Transformacja sektora muzealnego przekłada się na łatwiejszy dostęp online do materiałów kulturalnych dla wszystkich. Komisja Europejska wspiera rozwój tych technologii poprzez finansowanie badań i innowacji w ramach programów takich jak „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa”, przyczyniając się do rozwoju nowoczesnych technologii w kulturze.
Trendy w cyfryzacji dziedzictwa kulturowego
Komisja Europejska nieustannie pracuje nad stworzeniem wspólnej europejskiej przestrzeni danych dla dziedzictwa kulturowego (CEDCHE). Grupa ekspertów monitoruje postępy w realizacji zaleceń Komisji dotyczących cyfryzacji i ochrony zasobów cyfrowych. Najnowsze trendy w dziedzinie ochrony kultury obejmują rozwój technologii zaawansowanego modelowania 3D, tworzenie wirtualnych muzeów oraz ekosystemów innowacji cyfrowych dóbr kultury.
Program „Cyfrowa Europa” pełni kluczową rolę, inwestując w zdolności cyfrowe i technologie, które wspierają transformację cyfrową sektora kultury. Komisja Europejska ogłosiła również nowe zaproszenia do składania wniosków, mające na celu wzmocnienie zdolności cyfrowych w całej Unii Europejskiej. Umożliwi to kulturalnym instytucjom i organizacjom zwiększenie dostępności i popularyzację swojego cyfrowego dziedzictwa.
Obserwowane od początku pandemii COVID-19 zwiększenie zainteresowania online kolekcjami muzealnymi oraz wzrost aktywności w sektorze kultury w przestrzeni wirtualnej, pokazują, jak istotną rolę odgrywają nowoczesne technologie w kulturze. Wykorzystanie technologii 3D w ochronie kultury oraz archiwizacja cyfrowa stają się coraz ważniejszymi narzędziami w działalności instytucji kulturalnych, pozwalając na efektywne zarządzanie i udostępnianie cennych zasobów.
